تلاش فرانسه برای افزایش نفوذ در مناطق کردنشین سوریه

به گزارش راهبرد معاصر؛ بیش از یک قرن پیش «فرانسوا ژرژ پیکو» به همراه «مارک سایکس» توافق‌نامه‌ای سری را با عنوان نمایندگان فرانسه و بریتانیا برای تقسیم سرزمین‌های امپراتوری شکست‌خورده عثمانی به امضا رساندند. توافقی که زخم آن به همراه سایر قرار دادهای استعماری همچون «بالفور»، «قاهره» و «سور» بر پیکر رنجور منطقه غرب آسیا باقی مانده است. در توافق سایکس-پیکو کنترل جنوب شرقی ترکیه، بخش های شمالی عراق، سوریه و لبنان به فرانسه واگذار شد. پاریس در آن دوران نفوذ سیاسی، اقتصادی و فرهنگی گسترده‌ای در منطقه منا داشت؛ تا جایی‌که مردم کشورهای لبنان، الجزایر، مراکش، مصر و سوریه با زبان فرانسوی نا آشنا نبودند. اما با آغاز قرن جدید میلادی ما شاهد کاهش روزافزون نقش کاخ الیزه در تحولات منطقه عربی-آفریقایی بودیم. با این حال فرانسه در سال‌های اخیر با کاهش نقش تدریجی آمریکا در تحولات منطقه، به دنبال بازیابی نقش سنتی خود در منطقه خاورمیانه است. با وقوع بهار عربی در سال 2011 و آغاز نا آرامی‌ها در کشور سوریه، دولت فرانسه سعی کرد تا با برقراری ارتباط با معارضین سوری و شرکت فعال در نشست‌هایی همچون «دوستان سوریه» حضور فعال‌تری در بحران شام داشته باشد؛ اما به دلیل فقدان نفوذ در میان شورشیان سوری تمام این تلاش‌ها با شکست روبه‌رو شد. اکنون با گذشت قریب به یک دهه از آغاز بحران سوریه، فرانسه  برای بازیابی حوزه نفوذ و همچنین مقابله با ترکیه به دنبال برقراری روابط نزدیک با تشکیلات خودمختار کردها در شمال شرق سوریه است.

با توجه به تغییر نقشه سیاسی-امنیتی منطقه، به نظر می‌رسد فرانسه  به‌دنبال آمریکا، ترکیه و روسیه  خواستار افزایش حوزه نفوذ خود در مناطق کرد نشین سوریه در شمال شرقی این کشور است. در ماه آوریل، فرانسه هیاتی دیپلماتیک برای مذاکره به شمال شرق سوریه اعزام کرد. در این دیدار، هیات فرانسوی با نمایندگان کردها، اعراب و سریانی ها دیدار کرد و از آنها نیز دعوت نمود تا به پاریس سفر کنند. در ادامه این سفر هیات فرانسوی از شهر «قامیشلو» که تحت کنترل کردها و نیروهای دموکراتیک سوریه بود بازدید کرد. در سال 2019 امانوئل مکرون با هیاتی متشکل از نیروهای دموکراتیک سوریه دیدار کرد و قول حمایت فرانسه در جهت حفظ ثبات اجتماعی و تامین نیازهای مالی مخالفان سوری را داد.

به گزارش «المانیتور» یکی از اعضای شورای میهنی کرد گفته است که حزب اتحاد دموکراتیک سوریه یا PYD و شورای میهنی کرد سوریه -که دو طیف کردی با گرایش سیاسی متفاوت هستند- از هیات فرانسوی استقبال کردند. «حسن النیفی» تحلیل گر مستقل مسائل سیاسی معتقد است علاقه فرانسه برای حضور بیشتر در سوریه در طی زمان طولانی شکل گرفته است. در سال 2015 که نیروهای دموکراتیک سوریه اعلام موجودیت کردند فرانسه یکی از حامیان اصلی این پروژه بود؛ اما آمریکایی ها با افزایش همکاری نظامی با نیروهای دموکراتیک سوریه، فرانسوی ها را به حاشیه بردند. بدین ترتیب نیروهای دموکراتیک سوریه به رهبری کردها تبدیل به بازوی نظامی آمریکا در جنگ با داعش بدل شد.

ارتباط قوی آمریکایی ها با کردها باعث نشد تا فرانسه حمایت از جریان‌های نزدیک به خود را متوقف کند و کمی بعد حدود 200 نیروی نظامی فرانسوی را به پایگاه نظامی نزدیک سد «تشرین» در جنوب منبج اعزام کردند. فرانسه حضور این نیروها را تحت عنوان ماموریت علمی-پژوهشی توجیه کرد. این مسئله نشان میدهد که فرانسه برای حضور طولانی‌مدت در منطقه غرب آسیا برنامه‌ریزی کرده است؛ به‌ویژه اینکه آمریکا هم مایل است تا از سطح حضور خود در منطقه بکاهد.

«مصطفی مصطفی»  تحلیل گر مرکز «ان ام ای» در مصاحبه با المانیتور گفت که اقدام اخیر فرانسه در دعوت از کردها در راستای تلاش این کشور در جهت بازیابی نفوذ از دست رفته این کشور در سوریه و شاید هم فشار بر روسیه ارزیابی میشود. «فیراس علاوی» ناظر سیاسی سوری مقیم پاریس درباره تمرکز فرانسه به شمال شرق سوریه و تبادل هیات با کردهای سوریه گفت:« منطقه شمال شرق سوریه تنها از بخش از خاک سوریه است که تحت کنترل آمریکایی‌ها است. مقامات نیروهای دموکراتیک سوریه روابط نزدیکی نیز با فرانسه دارند. علاوه بر آن منطقه شرق فرات از منظر منابع طبیعی و معدنی بسیار غنی است و فرانسه به این پتانسیل در مرحله بازسازی چشم دوخته است. فرانسه قصد دارد بعد از خروج و یا بازبینی موقعیت نیروهای آمریکا در خاورمیانه، در این منطقه به یک بازیگر قدرتمند همچون روسیه تبدیل شود. بسیاری از تحلیل‌گران معتقد هستند که در آینده نزدیک شاهد تحولات سیاسی بسیار مهمی در منطقه خودمختار شمال شرق سوریه –به‌ویژه پس از دیدار رسمی فرستاده ویژه آمریکا از این منطقه و اعلام حمایت رسمی و سیاسی واشنگتن از کردها- خواهیم بود.   

 نتیجه‌گیری

فرانسوی‌ها در شرایطی که امریکا برای تمرکز و مقابله با رقیب اصلی خود یعنی چین آماده خروج تدریجی از غرب اسیا می‌شود؛ به‌دنبال پیدا کردن حوزه نفوذ جدیدی در مناطقی هستند که بیش از این در آن حضور استعماری داشتند. سفر امانوئل مکرون به لبنان پس از انفجار در بندر بیروت، سفر تبلیغاتی به عراق، پیشبرد عملیات‌های نظامی موسوم به گروه 5 ساحل (متشکل از 5 کشور غرب آفریقا (موریتانی، چاد، نیجر، مالی و بورکینو فاسو) علیه گروه های مسلح تندرو در شمال مالی) و در نهایت تلاش برای تحکیم روابط و حمایت از کردهای شمال شرق سوریه نشان دهنده عزم جدی کاخ الیزه برای ورود جدی به تحولات منطقه منا است.  مقابله با تحرکات ترکیه در سوریه، دومین عامل تغییر نگاه پاریس به تحولات سوریه شده است. در سال های اخیر با تشدید اختلافات و تنش ها میان مکرون و اردوغان، دو متحد عضو ناتو دچار اختلافات جدی شده‌اند و به دنبال ایجاد مانع در مسیر پیشبرد اهداف منطقه ای یکدیگر هستند.